پایان‌بخش ده‌ها سال جنگ و خونریزی و غارتِ تزارها در روسیه، با به جوش آمدن خون بلشویک‌های کمونیست و انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ رقم خورد. با تسلط لنین بر روسیه روابط استعماری و تجاوز گاه و بی‌گاه همسایه شمالی به ایران، متوقف شد. لنین پس از رسیدن به قدرت گفت: «ما اعلام می‌کنیم که عهدنامه سری – قرارداد سن‌پترزبورگ ۱۹۰۷ - راجع به تقسیم کشور ایران محو و پاره شد و همین که عملیات جنگی خاتمه یابد، قشون روس از ایران خارج می‌شود و حق تعیین مقدرات ایران به دست ایرانیان تأمین خواهد شد.»

نجف‌قلی خان بختیاری مشهور به صمصام‌السلطنه از سران ایل قاجار، دولت‌های انگلیس و روسیه و رضا سردارسپه در سه دوره تاریخی قصد جان آیت‌الله سیدحسن طباطبایی زواره‌ای را کردند، چندبار هدف گلوله‌های نفرت قرار دادند اما هربار هم عمر سید به دنیا بود و از خطر جان سالم به‌در برد.

اولین پرواز مسافری خارجی ایران که حامل نظامیان کشورمان بود، پنج ماه بعد از سفر ۳۸ روزه پهلویِ پدر به ترکیه، در پاییز ۱۳۱۳ به مقصد آنکارا انجام شد در حالی که نخست وزیر تازه شاه شده ایران، هفت سال قبل‌تر در مهر ۱۳۰۶ گرفتار بدگمانی و رفتار غیردوستانه مصطفی کمال آتاترک رهبر جمهوری ترکیه شده بود.

یک جانیِ آمپول‌زن، آمپول انژکسیونش را پر از هوا کرد و در بدن تاج‌الشعرا فرو برد و خون‌سرد در رگش تزریق کرد و چند لحظه بعد یک پای شاعرِ آزادهِ لب‌دوخته از تخت آویزان شد و چشمانش به سقف اتاقِ حمامِ زندان قصر سفید شد و دیگر نفسش بالا نیامد و جان به جان آفرین تسلیم کرد.

اعزام دانشجو به دانشگاه‌های اروپایی از دوران شاه عباس دوم صفوی آغاز شد و در دوره فتحعلی و محمد شاه قاجار به ۱۰۰ نفر رسید اما این روند در دوره ناصرالدین، مظفرالدین، محمدعلی و احمد شاه قاجار به مدت ۵۳ سال متوقف شد. اعزام نفرات برتر دانشگاه‌های داخلی به اروپا در دوره پهلوی‌ها از سر گرفته شد و تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه یافت.